Windows 8 ve 10: Dosya Türünü veya Protokolü Programla İlişkilendirme

Yeni bilgisayar kullanıcılarının en çok kafasını karıştıran konulardan biri de Varsayılan program ve Dosya türü/protokolü ilişkilendirmeleridir. Bu konu da üçlü bir yazı dizisi yayınlayarak elimden geldiğince konuyu net bir şekilde anlatmaya çalışacağım...

Windows işletim sisteminde bilgisayarda bulunan her dosyanın dosya adı uzantısı vardır. Dosya adı uzantısı, Windows'un bir dosyada ne türde bilgi olduğunu ve hangi programın bunu açabileceğini anlamasına yardımcı olan bir karakter dizisidir. Uzantı olarak adlandırılır, çünkü dosya adının sonunda bir noktadan sonra görünür. dosyam.txt dosya adında uzantı txt'dir. Windows'a bunun bir metin dosyası olduğunu ve WordPad veya Notepad gibi bu uzantıyla ilişkilendirilmiş programlar tarafından açılabileceğini söyler.

Bunları çoğu zaman görmezsiniz çünkü bilinen ve çok kullanılan dosya uzantıları varsayılan olarak sistem tarafından gizlenirler. Bunun sebebi hem okuma kolaylığı hem de kullanıcının yanlışlıkla dosya uzantısını değiştirerek dosyayı kullanılamaz duruma getirmesinin önüne geçmektir. Örneğin bir metin belgesinin biz sadece adını görürüz. Oysa her dosyanın olduğu gibi metin belgelerinin de bir uzantısı vardır.

Windows üzerinde kullanılan -yerleşik olsun veya 3. parti olsun- her programın açabileceği dosya türleri//protokolleri vardır. Örneğin bir .txt uzantılı bir dosya Metin Belgesi veya Wordpad veya MS Office Word (Ya da sisteminizde yüklü bir başka metin düzenleyicisi) ile açılabilir ama örneğin Paint'le ya da Windows Media Player ile açılamaz.

Windows kullanıcılarına bu ilişkilendirmeleri için iki yönetim katmanı sunar: Varsayılan Program düzeyinde denetim ve Dosya türü/protokolü düzeyinde denetim. Varsayılan Program seçeneği daha genel bir ayar seçeneği sunarken, Dosya türünü veya protokolü programla ilişkilendirme daha ince ayarlara olanak sağlar. İki denetim katmanını da tanımlarsak konu açıklığa kavuşacaktır;

• Varsayılan program, şarkı, film, fotoğraf veya web sayfası gibi belirli bir dosya türünü açtığınızda Windows'un otomatik olarak kullandığı programdır. Örneğin bilgisayarınıza birden fazla fotoğraf düzenleme programı yüklemiş olabilirsiniz. Bunlardan bir tanesini fotoğraf açtığınızda başlayacak varsayılan program olarak seçebilirsiniz.
• Dosya türünü veya protokolü programla ilişkilendirme ise dosya türü veya protokole bağlı olarak varsayılan programlara ince ayar yapmak için kullanılır. Örneğin tüm .jpg görüntü dosyalarının Paint ile ve tüm .png görüntü dosyalarının Adobe Photoshop ile açılmasını sağlayabilirsiniz.

Son olarak bazen hayati dosya uzantıları gerek zararlı yazılımlarca gerekse de kullanıcının hatasıyla alakasız programlarla ilişkilendirilirler. Örneğin kısayollarda kullanılan .lnk (LNK) uzantısı paint ile ilişkilendirililirse hangi kısayola tıklarsanız tıklatın hep Paint açılacak ve kullanıcı çok büyük sorunlarla karşılaşacaktır. 3. yazı da bu sorun üzerine olacak...

• Dosya türü veya protokole yönelik ilişkilendirmeyi boş veya ilişkilendirilmemiş olarak bırakamazsınız. Yeni bir program seçmeniz gerekir.
• Burada belirlediğiniz seçenekler yalnızca sizin kullanıcı hesabınıza uygulanır ve bilgisayardaki diğer kullanıcıları etkilemez. 
• Varsayılan program olarak yalnızca bilgisayarınıza yüklü bir e-posta programını kullanabilirsiniz. Diğer bir deyişle, varsayılan e-posta programı olarak web tabanlı bir e-posta hizmeti kullanamazsınız.

1- Denetim Masası\Programlar\Varsayılan Programlar yolunu izleyin ve Dosya türünü veya protokolü programla ilişkilendir'e tıklatın.

2- Açılan pencerede dosya adı uzantıları listelenecek. Üzerinde değişiklik yapmak istediğiniz uzantıyı seçin ve çift tıklatın ya da Programı değiştir...'e tıklatın.

3- Açılan küçük pencerede bu uzantı ile en alakalı programlar listelenecek. Bunlardan hangisini istiyorsanız seçin. Eğer ilişkilendirmek istediğiniz program burada yoksa Diğer seçenekler'e tıklatın.

4- Diğer seçenekler'e tıklattığınızda daha fazla program listelendiğini göreceksiniz. İlişkilendirmek istediğiniz programlar bunların arasında ise seçin yoksa listenin en altına inin ve...

4.1- Mağazada uygulama ara seçeneğine tıklatarak mağazadan uygulama edinmeyi deneyin. (Bu seçeneği kullanabilmeniz için Microsoft hesabı kullanıyor olmalısınız)

4.2- Ya da Bu kişisel bilgisayarda başka bir uygulama arayın seçeneğine tıklatarak -örneğin, kurulumsuz  (Portable) olduğu için burada listelenmeyen- ilişkilendirmek istediğiniz uygulamayı Dosya Gezgini marifetiyle gösterin

• Varsayılan Programların Yönetimi
• Windows 8: Dosya Adı Uzantılarını Varsayılana Sıfırlama
• Windows 10: Dosya Adı Uzantılarını Varsayılana Sıfırlama
• Birlikte Aç Penceresine "Mağazada uygulama ara"  Seçeneği Eklemek
• Sağ Tuş "Düzenle" Öğesi: Varsayılan Programı Değiştirmek
• Sağ Tuş Menüsü "Birlikte Aç" Seçeneği Çalışmıyor/Hata Veriyor...